Η Ελεύθερνα ήταν κατά την αρχαιότητα πόλη της Κρήτης. Βρισκόταν στο σημερινό Νομό Ρεθύμνου, 30 χιλιόμετρα ΝΑ της πόλης του Ρεθύμνου, κάπου 12 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Μονής Αρκαδίου. Ο αρχαιολογικός χώρος καταλαμβάνει μια οδοντωτή κορυφογραμμή του Ψηλορείτη, σε ύψος 380 μέτρων. Σήμερα αποτελεί το σημαντικότερο του νομού. Πρόκειται για μια ευρύτερη περιοχή κατοίκησης, οι κύριοι πυρήνες της οποίας, λαμβάνοντας υπόψη τις περιόδους ακμής και παρακμής της, βρίσκονται σε δύο υψώματα: το λόγο του Πρινέ (Αρχαία Ελεύθερνα) και το πλάτωμα στου σημερινού χωριού Ελεύθερνα. Οι γνώσεις μας για την περιοχή, την ονομασία και την ιστορία της προέρχονται κυρίως: 1. από τις γραπτές πηγές: από ιστορικούς, γεωγράφους, λεξικογράφους από την Αρχαιότητα έως τον Μεσαίωνα, καθώς και από χαρτογράφους, περιηγητές και αρχαιοδίφες από τον Μεσαίωνα έως τα τέλη του 19ου αι. και 2. από τα υλικά κατάλοιπα των πολιτισμών που έχουν βρεθεί τυχαία ή από συστηματικότερες έρευνες από τα τέλη του 19ου αι. έως πρόσφατα και έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς σε διάφορα επιστημονικά περιοδικά. Από το 1985 και εξής συστηματικές ανασκαφικές έρευνες στην ευρύτερη περιοχή έχει αναλάβει το Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης, σε τρεις διαφορετικούς τομείςσύμφωνα με τη γεωμορφολογία του χώρου, την παρουσία δηλαδή του φυσικού υψώματος βορειοανατολικής κατεύθυνσης με πλαγιές που καταλήγουν στην κοίτη δύο χειμάρρων, της Κυριακής στα ανατολικά και της Χαλοπότας στα δυτικά.

Το Πάνορμο Μυλοποτάμου βρίσκεται περίπου 20 χλμ ανατολικά του Ρεθύμνου. Είναι ένα ήσυχο τουριστικό θέρετρο, το οποίο έχει αναπτυχθεί έντονα τα τελευταία χρόνια, χωρίς να έχει απωλέσει την παραδοσιακή του μορφή. Σε αυτό έχει συντελέσει η γραφικότητα του χωριού, οι όμορφες αμμουδιές που βρίσκονται στο χωριό και η εύκολη πρόσβαση μέσω της Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης.

Το Πάνορμο είναι τοποθετημένο σε μια ιστορική περιοχή, καθώς εδώ τοποθετείται η αρχαία Panormus. Η ύπαρξη μιας αρχαίας πόλης επιβεβαιώνεται κι από την εύρεση της βασιλικής της Αγίας Σοφίας, του 6ου μ.Χ. αιώνα. Μάλιστα, η βασιλική θεωρείται ως μια από τις μεγαλύτερες παλαιοχριστιανικές στην Ελλάδα και ως η μεγαλύτερη στην Κρήτη. Επίσης, το Πάνορμο ονομάζεται και Καστέλι Μυλοποτάμου ή Ρουμελί Καστέλι, καθώς είχε κατασκευαστεί από τους Γενουάτες, οι οποίοι κατέλαβαν την Κρήτη το 1206. Ίχνη του φρουρίου σώζονται δίπλα στο λιμάνι.